Η γεωμετρία του τρόμου (Το αίνιγμα της Σφίγγας)

Salvador Dali,Old Age, Adolescence, Infancy (The Three Ages),1940

-Τί εστιν ό μίαν έχον φωνήν τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίνεται;*

-Άνθρωπον κατέλεξας!

Και ούτως πως το έλυσες το αίνιγμα

Ή τουλάχιστον έτσι νόμισες

Εσύ, ο άνθρωπος με τα πρησμένα πόδια

Πως βγήκες νικητής στη μελέτη του θανάτου

το μυστήριο της ύπαρξης λύνοντας 

Τα όρια του ανθρώπου μετρώντας

τους  κύκλους της ζωής χαράζοντας:

Γέννηση, ακμή και πτώση.

Είχες ακόμα πάνω σου τη λάσπη της δημιουργίας

Όταν δεμένο απ' τα σφυρά σε πέταξαν στον Κιθαιρώνα

Κι  όταν ακμαίος κι αλαζόνας μπροστά στο τέρας στάθηκες

είχες σκοτώσει τον ίδιο τον πατέρα σου

τα ίσα αποδίδοντας

Την παρακμή ωστόσο ακόμα δεν την ήξερες

Τον κύκλο αυτό το ίδιο σου το χέρι θα τον χάραζε

με ακρίβεια διαβήτη

που o φθόνος των θεών σου εγχείρισε.

Στο κέντρο εσύ,

Θύτης και θύμα

Κυνηγός και θήραμα

Αίνιγμα και λύση

Η γεωμετρία του τρόμου.

Και μόνο εκεί στο δρόμο για το άλσος των Ευμενίδων

γέρος και κουρελής

με τρίτο πόδι το χέρι της κόρης σου

με τη λάσπη της λήθης στο πρόσωπο

( χους ει και εις χουν απελεύσει!)

σκέφτηκες

πως ίσως τελικά  να μην υπήρχε η Σφίγγα

Ίσως να ήταν της ψυχής σου ο δαίμονας

που ζήτησες να θάψεις στα βάθη του ασυνείδητου 

 πετώντας την στην άβυσσο.

Για αυτό και σε εκδικήθηκε

Και σένα κι όλους τους ομοίους σου.

Γιατί κι από την άβυσσο  το φοβερό το τέρας

ολοζώντανο μας μελετά ακόμη στοιχειώνοντας το βίο μας,

εξετάζοντάς μας στο θάνατο

 Δεν  θυμάται πια το πρόσωπο σου, Οιδίποδα

Έχει ξεχάσει τα λόγια των Μουσών

που περιγράφουν το τέλειο αίνιγμα

Μόνο ρωτά όποιον κάνει το λάθος ευήκοον ους να στήσει

Και το αίνιγμα ετούτη τη φορά

 είναι μια μόνο λέξη,

η απάντηση σου Οιδίποδα,

 ένοχε  κι αθώε μου εαυτέ,

μια μόνο λέξη:

Άνθρωπος...

Μάνος Στεφανάκης, Ηράκλειο 16-6-2014

*Ψευδο- Απολλόδωρος, Βιβλιοθήκη, 3,53, 2-3

Άλλη εκδοχή:

καὶ τὸ τῆς Σφιγγὸς δὲ αἴνιγμα Ἀσκληπιάδης ἐν τοῖς 

Τραγῳδουμένοις τοιοῦτον εἶναί φησιν·

ἔστι δίπουν ἐπὶ γῆς καὶ τέτραπον, οὗ μία φωνή,

καὶ τρίπον, ἀλλάσσει δὲ φύσιν μόνον ὅσσ' ἐπὶ γαῖαν

ἑρπετὰ γίνονται καὶ ἀν' αἰθέρα καὶ κατὰ πόντον·

ἀλλ' ὁπόταν πλείστοισιν ἐρειδόμενον ποσὶ βαίνῃ,

ἔνθα τάχος γυίοισιν ἀφαυρότατον πέλει αὑτοῦ.

Αθήναιος, Δειπνοσοφισταί βιβλίο 10, 83,37-41

Η απάντηση του Οιδίποδα είχε ως εξής:

Κλῦθι καὶ οὐκ ἐθέλουσα, κακόπτερε Μοῦσα θανόντων, φωνῆς ἡμετέρης, σὸν τέλος. ἀμπλακίης. ἄνθρωπον κατέλεξας, ὃς ἡνίκα γαῖαν ἐφέρπει πρῶτον ἔφυ  τετράπους νήπιος ἐκ λαγόνων γηραλέος δέ πέλων τρίτατον <πόδα> βάκτρον ἐρείδιο αὐχένα φορτίζων, γήραϊ καμπτόμενος

Σχόλια στον Ευριπίδη